一次変換の表す行列
$一次変換 x'=ax+by,\quad y'=cx+dy \ \ は行列を用いて$
\[ \left( \begin{array}{r} x'\\ y'\\ \end{array} \right) = \left( \begin{array}{rr} a & b\\ c & d\\ \end{array} \right) \left( \begin{array}{r} x\\ y\\ \end{array} \right) \] $と表せます。$
$座標平面上の代表的な一次変換について、その表す行列を求めてみましょう。$
$(1)\ \ 原点の回りの角\theta の回転$
$右図で、OP=r,\quad \angle xOP=\alpha ,\quad 点P(x,y)\ を原点の回りに角 \ \theta \ 回転した点を$
$P'(x',y')\ \ とおくと$
$x=r\cos \alpha , \quad y=r\sin \alpha \ \ だから$
$x'=r\cos (\theta + \alpha)=r\cos \theta \cos \alpha - r\sin \theta \sin \alpha=x\cos \theta -y\sin \theta $
$y'=r\sin (\theta + \alpha)=r\sin \theta \cos \alpha + r\cos \theta \sin \alpha=x\sin \theta +y\cos \theta $
\[
\left(
\begin{array}{r}
x'\\
y'\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos \theta & -\sin \theta \\
\sin \theta & \cos \theta\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
x\\
y\\
\end{array}
\right)
\]
$(2)\ \ 原点を通る傾き \ \tan \theta \ の直線での折返し$
$右図で、OP=r,\quad \angle xOP=\alpha ,\quad 原点を通る直線とx軸の正方向の$
$なす角を \ \theta \ とし、点P(x,y)を折返した点をP'(x',y')\ \ とおくと$
$x=r\cos \alpha , \quad y=r\sin \alpha$
$\angle xOP'=\alpha + 2(\theta -\alpha)=2\theta -\alpha \ \ だから$
$x'=r\cos (2\theta - \alpha)=r\cos 2\theta \cos \alpha + r\sin 2\theta \sin \alpha=x\cos 2\theta +y\sin 2\theta $
$y'=r\sin (2\theta - \alpha)=r\sin 2\theta \cos \alpha - r\cos 2\theta \sin \alpha=x\sin 2\theta -y\cos 2\theta $
\[
\left(
\begin{array}{r}
x'\\
y'\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos 2\theta & \sin 2\theta \\
\sin 2\theta & -\cos 2\theta\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
x\\
y\\
\end{array}
\right)
\]
$次のように考えることもできます。$
$点P(x,y)の原点を通る傾き \ \tan \theta \ の直線で折返した点R(x'',y'')は$
$点Pのx軸における対称点をQ(x',y')とすると$
$右図からわかるように$
$\theta =\alpha +\beta \ \ で、2\alpha +2\beta =2\theta \ \ だから$
$点Qを原点の回りに角 \ 2\theta \ 回転させると得られます。$
$したがって、$
\[
\left(
\begin{array}{r}
x'\\
y'\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
1 & 0 \\
0& -1\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
x\\
y\\
\end{array}
\right)
,\qquad
\left(
\begin{array}{r}
x''\\
y''\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos 2\theta & -\sin 2\theta \\
\sin 2\theta & \cos 2\theta\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
x'\\
y'\\
\end{array}
\right)
\]
$ゆえに$
\[
\left(
\begin{array}{r}
x''\\
y''\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos 2\theta & -\sin 2\theta \\
\sin 2\theta & \cos 2\theta\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
1 & 0 \\
0& -1\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
x\\
y\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos 2\theta & \sin 2\theta \\
\sin 2\theta & -\cos 2\theta\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{r}
x\\
y\\
\end{array}
\right)
\]
$(別解)$
$一次変換は互いに一次独立な2つのベクトルの移動先で決定されるから、基本ベクトルについて$
$調べればよい。$
$一次変換をTとおくと$
\[
T
\left(
\begin{array}{r}
1\\
0\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
a\\
b\\
\end{array}
\right)
,\quad
T
\left(
\begin{array}{r}
0\\
1\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
c\\
d\\
\end{array}
\right)
\quad ならば
\]
\[
T
\left(
\begin{array}{rr}
1 & 0\\
0 & 1\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{rr}
a & c\\
b & d\\
\end{array}
\right)
\quad だから \quad
T=
\left(
\begin{array}{rr}
a & c\\
b & d\\
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{rr}
1 & 0\\
0 & 1\\
\end{array}
\right)^{-1}
=
\left(
\begin{array}{rr}
a & c\\
b & d\\
\end{array}
\right)\\
\]
$これを利用して、前の2つの一次変換の表す行列をこの方法で求めてみましょう。$
$(1)\ \ 原点の回りの角 \ \theta \ の回転$
$右図のように、基本ベクトル\ \ (1,0),\ \ (0,1)\ \ を角 \ \theta \ 回転させると$
\[
T
\left(
\begin{array}{r}
1\\
0\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
\cos \theta \\
\sin \theta\\
\end{array}
\right)
,\quad
T
\left(
\begin{array}{r}
0\\
1\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
-\sin \theta \\
\cos \theta \\
\end{array}
\right)\\
\]
$だから$
\[
T=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos \theta & -\sin \theta \\
\sin \theta & \cos \theta \\
\end{array}
\right)
\]
$(2)\ \ 原点を通る傾き \ \tan \theta \ の直線での折返し$
$右図のように、基本ベクトル\ \ (1,0),\ \ (0,1)\ \ を原点を通る傾き \ \ \tan \theta \ の$
$直線で折り返すと$
\[
T
\left(
\begin{array}{r}
1\\
0\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
\cos 2\theta \\
\sin 2\theta\\
\end{array}
\right)
,\quad
T
\left(
\begin{array}{r}
0\\
1\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
\cos (2\theta -\cfrac{\pi}{2})\\
\sin (2\theta -\cfrac{\pi}{2})\\
\end{array}
\right)
=
\left(
\begin{array}{r}
\sin 2\theta \\
-\cos 2\theta\\
\end{array}
\right)\\
\]
$だから$
\[
T=
\left(
\begin{array}{rr}
\cos 2\theta & \sin 2\theta \\
\sin 2\theta & -\cos 2\theta \\
\end{array}
\right)
\]
メインメニュー に戻る